środa, 8 lipca 2009

Zasady Etyki Piłkarskiej, Zasada honoru sportowego, cz. 18

Trzeba umieć wygrywać na boisku bez poniżania rywala, trzeba też umieć honorowo i przegrywać, bez poczucia krzywdy, niesprawiedliwości losu i żądzy pozasportowej pomsty (ZASADA HONORU SPORTOWEGO).

Honor to pojęcie ściśle związane z etyką, dotyczy zarówno moralności jak i obyczajowości ludzkiej. Mówi się o nim w skali jednostkowej jak również w masowej (np. honor danej społeczności, zamieszkującej określoną powierzchnię terytorialną. Postawy honorowe opierają się zazwyczaj na wyjątkowo silnym poczuciu własnej wartości oraz wiary w określone zasady moralne czy religijne. Naruszenie owych "zasad" wskutek osobistego załamania bądź działalności innych osób, jest odbierane jako dyshonor lub hańba. W wiekach wcześniejszych utrata honoru wiązała się z natychmiastową reakcją i bezwarunkowo wymagała zemsty. W dzisiejszych czasach zachowania tego typu obserwuje się rzadko, lecz bynajmniej nie doszło do ich całkowitego zaniku. W niektórych społecznościach (np. wśród różnych dzikich plemion) są one na porządku dziennym.

Nie wystarczy deklarować honoru, musi zostać potwierdzany na drodze weryfikacji zachowania jednostki bądź grupy w określonej sytuacji (najczęściej w momentach największego zagrożenia: wojny, wybuchu epidemii jakiejś choroby, etc.). Nie jest on zatem cechą immanentną, kształtuje się raczej wskutek narzucenia sobie konkretnych wartości i podporządkowaniu się im w sposób bezwarunkowy. Wypadki historyczne zdają się potwierdzać tezę, że któregoś dnia każdemu z nas przyjdzie zdać "praktyczny egzamin z honoru".

Honor może być pojmowany w sposób bardzo różny, niekiedy wręcz jego definicje jawią się jako zupełnie sprzeczne. Na przykład: uczciwy człowiek straciłby honor, gdyby dopuścił się kradzieży; w środowiskach złodziejskich, członkowie stawiają sobie za punkt honoru umiejętność okradzenia każdego, niezależnie od wynikających z tego trudności.

Kabaret Moralnego Niepokoju, Drzwi


Od zarania dziejów, mianem "ludzi honorowych" określa się rycerzy i wojowników (dzisiejszych żołnierzy), natomiast za "pozbawionych honoru" uznaje się oszustów, donosicieli i lichwiarzy. Chęć obrony własnej godności jest jedną z elementarnych cech człowieka posiadającego swój honor.

W historii i literaturze naszego kraju honor jest najczęściej utożsamiany z bohaterstwem i patriotyzmem. Kształtuje się na drodze określonych zachowań:
• umiejętności przyznania się do własnego błędu;
• dotrzymywania danej obietnicy;
• gotowości do obrony podwładnych;
• dążenia do jak najszybszego zwrotu zaciągniętego długu;
• gotowość do bezinteresownej pomocy osobom potrzebującym.

Przeciwieństwem dla nich są poczynania uznawane powszechnie za niehonorowe, np.:
• działania mające na celu oszukanie innego człowieka;
• niechęć do pomocy i uchylanie się od własnych obowiązków;
• podburzanie ludzi przeciwko sobie;
• znęcanie się (psychiczne bądź fizyczne) nad osobą poszkodowaną;
• oportunizm (czyli weryfikowanie osobistych poglądów przez wzgląd na daną sytuację);
• czytanie cudzej korespondencji i rozporządzanie własnością innych ludzi;
• okradanie dzieci.

Według współczesnych antropologów kultury, społeczeństwa żyjące na Ziemi można podzielić na funkcjonujące w oparciu o tzw. kodeks honorowy lub kodeks prawny. Pierwsze opierają się na pierwotnie wypracowanym pojęciu honoru jako substytutu prawa. Z powodu braku jednolitego systemu władzy państwowej i sądowniczej najbardziej racjonalnym zachowaniem stało się przestrzeganie "zasad honoru". Takie zjawisko jest charakterystyczne przede wszystkim wśród ludów koczowniczych (np. Eskimosi).

Drugie stanowią społeczności cywilizowane, posiadające jasno określone założenia prawne i zasady państwowe, które odzwierciedlają się w codziennym funkcjonowaniu wszystkich członków.

Za jedno z najbardziej znamienitych "honorowych zachowań" uchodzi zrezygnowanie z osobistych celów na rzecz ugody z drugim człowiekiem bądź potrzeb ogółu .

Przykładami takiego postępowania jest:
• rozwód małżonków na podstawie orzeczenia o "wspólnej winie";
• gotowość do poparcia przeciwnika, jeżeli będzie to równoznaczne z działalnością dla dobra ojczyzny.

Honor okazuje się rzeczą niezwykle ważną w kontaktach międzynarodowych. W takim ujęciu jest w zasadzie równoznaczny z dumą narodową. Zawsze gdy spotyka się z szacunkiem ze strony "sąsiadów", służy budowaniu więzi na skalę światową i umacnianiu zbiorowej tożsamości. Jeżeli natomiast zostanie urażony na forum zgromadzenia, bywa przyczyną dramatycznych sporów międzypaństwowych, których konsekwencjami zazwyczaj są wojny. Chciałbym podkreślić fakt, że działa tutaj ten sam mechanizm co w przypadku relacji między dwojgiem ludzi - jeżeli rozmówcy nie będą mieli dla siebie wystarczającego szacunku, dojdzie do sporu, który może doprowadzić do tragicznego finału.

Artykuł można znaleźć Tutaj

środa, 1 lipca 2009

Zasady Etyki Piłkarskiej, Zasada bezwzględności norm, cz. 17

Jeśli w ferworze walki popełni się wykroczenie, należy z pokorą przyjąć regulaminową karę. Wykluczyć należy jakiekolwiek faule taktyczne, jako niezgodne z duchem sportu, który nie dopuszcza relatywizmu etycznego typu "cel uświęca środki" (ZASADA BEZWZGLĘDNOŚCI NORM).

Machiawelli formułując obiegową już tezę nie przypuszczał chyba, jak wiele nadużyć i podłości zostanie usprawiedliwionych nadrzędnym dobrem celu, który wytyczy sobie decydent.

Według mnie granica postępowania każdego człowieka jest ściśle określona i wyznaczona, dzięki normom kodeksu moralnego. Takie etyczne, osobiste zasady zależą od wychowania człowieka. Wpływ na nie mogą mieć zasady religijne, normy prawne czy kodeks honorowy. Istotny jest też cel do którego dążymy, jego wartość obiektywna, odniesienie do pragnień innych ludzi i wartości przez nas wyznawanych.

Wielu ludzi przekroczyło granicę swojej moralności i według mnie poniosło zasłużoną karę. Bezwzględną granicą w dążeniu do własnego celu powinno być dobro drugiego człowieka. Moja przyjemność powinna kończyć się tam, gdzie zaczyna się przykrość bliźniego. W praktyce nie zawsze bywa to takie proste. Kreowany na pozytywnego bohatera – banita z Sherwood – Robin Hood krzywdził bogatych zabierając im mienie. Rozdawał jednak zrabowane pieniądz ubogim. Postawił sobie jednak granicę - nie odbierał swym ofiarom życia.

Nie miał żadnych zahamowań Adolf Hitler – człowiek, który pragnął podbić świat i urządzić go według własnej wizji. Wizja podbitej Europy, unicestwionych narodów, zniszczonej kultury nie germańskiej była wynikiem chorej wyobraźni człowieka, który nie posiadał żadnych norm, nie stawiał sobie żadnych granic, choć miał czelność twierdzić w przemówieniach do narodu niemieckiego, że „Bóg z nami”. Sprawiedliwość dziejowa i solidarność narodów Europy postawiła tamę nazizmowi.

Dla przyszłych pokoleń stanowiło to lekcję, jak należy interpretować hasło „Cel uświęca środki”.

Kabaret Moralnego Niepokoju, Gastronomia


Przeciwwagę dla takiej postawy w dążeniu do haniebnych celów jest postawa tych, którzy nie wahali się ryzykować własnego życia dla wykazania prawdy, że nadrzędną wartością jest dobro bezwzględne. Mam na myśli tych wszystkich, którzy nie bacząc na śmiertelne niebezpieczeństwo ukrywali w swych domach żydów, cyganów czy uciekinierów z obozów koncentracyjnych. Oni zyskali miano „Sprawiedliwych wśród narodów świata”. Moralnym i etycznym wartościom nie podporządkowanym doraźnym celom służyła postawa ojca Kolbe. Cóż natomiast powiedzieć o postępku literackiej postaci Konrada Wallenroda? Czy miłość do Ojczyzny może tłumaczyć zdradę rycerskiego honoru i kroki prowadzące do potępienia i nienawiści?

Jestem przekonany, że bezwzględne dążenie do wartości i celów nie jest godne polecenia. Istnieje przecież dobro, godność, moralność, miłość i przyjaźń na podstawie których należy budować swoje życie. Myślę, że szlachetniej jest odstąpić od swoich planów, niż podążać do nich niszcząc swych bliźnich i ich cele.

Każdy jednak powinien sam odnaleźć normy, które potraktuje jako fundamentalne i przyjmie je jako podstawę każdego swojego postępowania.

Myślę, że lekcje historii, które poznajemy pozwalają wszystkim dokładnie zrozumieć, że Machiawelizm jest drogą fałszywą.

Artykuł można znaleźć Tutaj